در دنیای امروز که تکنولوژی و نوآوری نقش مهمی در پیشرفت جوامع ایفا می کنند، اهمیت ثبت اختراع به عنوان مکانیزمی برای حمایت قانونی از اختراعات و نوآوری ها بسیار با اهمیت است. ثبت اختراع به مخترعین این امکان را می دهد که حقوق انحصاری بر دستاوردهای خلاقانه خود داشته باشند.
با این حال، ممکن است مواردی پیش بیاید که ثبت یک اختراع با منافع دیگران تعارض داشته یا شرایط لازم برای ثبت را نداشته باشد. در چنین شرایطی، امکان اعتراض به ثبت اختراع و حتی درخواست ابطال گواهینامه ثبت وجود دارد. در ادامه مطلب از موسسه ثبت شرکت خوارزمی، نحوه اعتراض به ثبت اختراع و ابطال گواهینامه آن را به طور کامل بیان خواهیم کرد.
گواهینامه ثبت اختراع چیست؟
گواهینامه ثبت اختراع یک سند قانونی است که توسط دولت یا یک سازمان مسئول صادر می شود و به مخترع حقوق انحصاری برای بهره برداری از یک اختراع به مدت مشخص و در یک منطقه جغرافیایی خاص اعطا می کند.
این گواهینامه نه تنها باعث اطمینان حاصل کردن از حفاظت از حقوق مخترع می شود، بلکه برای تشویق نوآوری و افزایش سرمایه گذاری در تحقیقات و توسعه نیز طراحی شده است. عناصر کلیدی یک گواهینامه ثبت اختراع شامل موارد زیر می شود:
- شرح اختراع: اختراع باید به طور دقیق و کامل توضیح داده شود و شامل جزئیات فنی و نحوه عملکرد آن باشد، به گونه ای که یک متخصص در همان حوزه بتواند اختراع را درک کرده و اجرا کند.
- ادعاهای اختراع: این بخش مهم ترین جزء گواهینامه است و محدوده قانونی حفاظت از اختراع را مشخص می کند. ادعاها تعیین می کنند که اختراع چه ویژگی ها و جنبه هایی دارد که حق انحصاری به مخترع اعطا می شود.
- تاریخ ثبت: تاریخ ثبت اختراع اهمیت ویژه ای دارد، زیرا حقوق انحصاری از آن تاریخ محاسبه می شود و می تواند بر حق اولویت در صورت وجود اختراعات مشابه نیز تاثیر بگذارد.
- مدت زمان انحصار: به طور عمومی، این مدت زمان حداکثر ۲۰ سال از تاریخ تسلیم درخواست ثبت است، که می تواند بسته به قوانین ملی و نوع اختراع متغیر باشد.
دلایل ابطال گواهینامه ثبت اختراع
قبل از بررسی نحوه اعتراض به ثبت اختراع باید ابتدا با دلایل اعتراض و ابطال گواهینامه اختراع آشنا شویم. ابطال گواهینامه ثبت اختراع ممکن است به دلایل مختلفی صورت گیرد که در این بخش به توضیح برخی از رایج ترین دلایل آن می پردازیم:
عدم تازگی یا اصالت
یکی از مهمترین دلایل ابطال گواهینامه، فقدان تازگی یا نوآوری در اختراع ثبت شده است. بدین معنا که اگر اختراع پیش از تاریخ درخواست ثبت به هر یک از اشکال عمومی شود یا مشابه آن قبلاً ثبت شده باشد، گواهینامه می تواند باطل اعلام گردد.
عدم افشای کافی
اختراعات باید به گونه ای افشا شوند که یک فرد دارای تخصص متوسط در آن حوزه بتواند بدون آزمایش و تحقیقات اضافی، از آن استفاده کند. چنانچه اطلاعات ارائه شده در درخواست ثبت به اندازه کافی شفاف و کامل نباشد، امکان ابطال گواهینامه به وجود می آید.
بدیهی بودن اختراع
اختراع باید دارای سطحی از خلاقیت یا نوآوری بوده و برای یک فرد دارای مهارت معمولی در آن حوزه تخصصی، بدیهی و آشکار نباشد. اگر اثبات شود که اختراع برای متخصصان مربوطه بدیهی بوده، می توان با آگاهی از قوانین و نحوه اعتراض به ثبت اختراع، گواهینامه را باطل کرد.
نقض حقوق دیگران
در صورتی که ثبت اختراع موجب نقض حقوق مالکیت فکری دیگران شود، مانند کپی کردن اختراع یا ایده ای که متعلق به دیگری است، گواهینامه می تواند ابطال گردد.
فقدان صنعتی بودن
اختراع باید کاربردی و قابل استفاده در صنعت یا فرآیندهای تجاری باشد. اگر اثبات شود که اختراع قابلیت استفاده عملی و صنعتی ندارد، می تواند موجب ابطال گواهینامه گردد.
تخلف در فرآیند ثبت
وجود هر گونه تخلف یا اطلاعات نادرست عمدی در فرآیند ثبت یا ارائه اطلاعات جعلی می تواند دلیلی برای ابطال گواهینامه باشد.
تغییرات اساسی در اختراع
اگر بعد از ثبت، تغییراتی اساسی و ساختاری در اختراع انجام شود که با شرح اصلی اختراع تفاوت قابل توجهی داشته باشد، ممکن است منجر به ابطال این گواهینامه گردد.
نحوه اعتراض به ثبت اختراع
اعتراض به ثبت اختراع و دعوای ابطال آن، به عنوان فرآیندی قانونی، زمانی مطرح می شود که یک شخص یا نهاد به دنبال بی اعتبار سازی یا لغو یک ثبت اختراع باشد. مراحل کامل این فرآیند به شرح زیر است:
شناسایی ذینفع دعوای ابطال ثبت اختراع
برای طرح دعوای ابطال توسط شخص یا نهادی که خود را ذینفع می داند، ارائه مستندات اثبات کننده ذینفعی لازم است. اگر خواهان مالک اصلی اختراع باشد، باید گواهی ثبت مربوطه را به دادخواست ضمیمه کند.
تعیین و شناسایی خوانده دعوا
در این نوع دعاوی، خوانده معمولاً فرد یا افرادی هستند که گواهی ثبت اختراع به نام آنها صادر شده است. همچنین، اداره مالکیت فکری و صنعتی به عنوان یک طرف دیگر دعوا باید در دادخواست به عنوان خوانده قید گردد.
مشخص کردن خواسته دعوا
خواسته باید به صورت دقیق و شامل شماره و تاریخ گواهی نامه ثبت اختراع که خواهان تقاضای ابطال آن را دارد، در دادخواست درج شود. همچنین، می توان خواسته هایی مانند مطالبه خسارت بابت استفاده غیرمجاز یا صدور دستور موقت را به خواسته اصلی اضافه کرد.
تهیه و جمع آوری مدارک لازم
مهم ترین نکته در نحوه اعتراض به ثبت اختراع، جمع آوری مدارک لازم برای این کار است. مدارک مورد نیاز برای اعتراض به ثبت اختراع شامل موارد زیر می شود:
- رونوشت و کپی مصدق گواهی نامه اختراع: این مستند نشان دهنده اختراع مورد بحث و شماره ثبت آن است.
- مدارک اثبات کننده ادعای بطلان: تمامی مدارک و مستنداتی که می تواند ادعای بطلان ثبت اختراع را اثبات کند، باید پیوست دادخواست شوند.
- درخواست ارجاع به کارشناسی: در مواردی که انجام کارشناسی لازم است، این درخواست باید ضمیمه دادخواست شود.
- درخواست تحقیق محلی: در صورتی که اطلاعاتی از مکان یا شرایط خاصی نیاز به بررسی داشته باشد.
- وکالتنامه وکیل: در صورتی که دعوا توسط وکیل طرح می شود، وکالتنامه قانونی باید ارائه گردد.
مراجعه به مرجع صالح برای رسیدگی
رسیدگی به دعاوی حقوقی یا کیفری مربوط به ثبت اختراع یا علامت تجاری به طور معمول در محاکم تهران صورت می گیرد. در این موارد، محل فعالیت تجاری یا مرکز عملیات طرفین پرونده اهمیتی ندارد و محل دادگاه ملاک است.
اجرای رای ابطال گواهینامه ثبت اختراع
هنگامی که رای نهایی دادگاه مبنی بر ابطال گواهینامه ثبت اختراع صادر می گردد، این گواهینامه از تاریخ ثبت به عنوان باطل در نظر گرفته می شود. این رای به مرجع ثبت اختراعات ابلاغ شده و مرجع مذکور وظیفه دارد این ابطال را ثبت کند.
سپس، با هزینه محکوم له (فردی که دعوا به نفع او به پایان رسیده)، آگهی مربوط به ابطال گواهینامه در اولین فرصت ممکن در روزنامه رسمی منتشر می شود. رای صادره در این مورد اعلامی است و به دلیل ماهیت آن، نیازی به صدور اجرائیه و تشکیل پرونده اجرایی وجود ندارد، چرا که رای به صورت خودکار معتبر بوده و اعمال آن نیازی به اقدامات اجرایی اضافی نخواهد بود.
سخن پایانی
اعتراض به ثبت اختراع و ابطال گواهینامه آن فرایندی حساس و پیچیده است که به آگاهی و تحلیل دقیق از قوانین حقوقی و تخصص های فنی مرتبط با اختراعات نیاز دارد. درک درست از مراحل و نحوه اعتراض به ثبت اختراع می تواند به رفع نواقص در سیستم ثبت اختراعات کمک کرده و حقوق صاحبان ابتکارات را به بهترین شکل ممکن حفظ کند. با این حال، همکاری با مشاوران متخصص حقوقی و کارشناسان فناوری می تواند نقش مؤثری در موفقیت این فرآیندها داشته باشد. در آخر اگر به دنبال ثبت شرکت دانش بنیان هستید، موسسه ثبت شرکت خوارزمی را انتخاب کنید.